Dấu chân kỹ thuật số – ý nghĩa và định nghĩa
Dấu chân kỹ thuật số – đôi khi được gọi là bóng kỹ thuật số hoặc dấu chân điện tử – dùng để chỉ dấu vết của dữ liệu mà bạn để lại khi sử dụng internet. Nó bao gồm các trang web mà bạn truy cập, email bạn gửi và thông tin mà bạn nộp trực tuyến. Có thể sử dụng dấu chân kỹ thuật số để theo dõi các hoạt động và thiết bị trực tuyến của một người. Người dùng Internet tạo ra dấu chân kỹ thuật số của mình theo cách chủ động hoặc thụ động.
Dấu chân kỹ thuật số là gì?
Bất cứ khi nào sử dụng internet, bạn sẽ để lại một dấu vết của thông tin được gọi là dấu chân kỹ thuật số. Dấu chân kỹ thuật số phát triển theo nhiều cách – ví dụ, đăng bài trên mạng xã hội, đăng ký nhận bản tin, để lại một đánh giá trực tuyến hoặc mua sắm trực tuyến.
Đôi khi, không phải lúc nào cũng rõ ràng bạn đang để lại dấu chân kỹ thuật số. Ví dụ, các trang web có thể theo dõi hoạt động của bạn bằng cách cài đặt cookie trên thiết bị của bạn và các ứng dụng có thể đối chiếu dữ liệu của bạn mà bạn không hề biết. Khi bạn cho phép một tổ chức truy cập thông tin của mình, họ có thể bán hoặc chia sẻ dữ liệu của bạn với các bên thứ ba. Tệ hơn nữa, thông tin cá nhân của bạn có thể bị xâm phạm là một phần của vi phạm dữ liệu.
Bạn thường nghe các thuật ngữ "chủ động" và "thụ động" liên quan đến dấu chân kỹ thuật số:
Dấu chân kỹ thuật số chủ động
Dấu chân kỹ thuật số chủ động là trường hợp người dùng chia sẻ thông tin có chủ ý về bản thân họ – ví dụ, thông qua việc đăng bài hoặc tham gia vào các trang mạng xã hội hoặc diễn đàn trực tuyến. Nếu người dùng đăng nhập vào một trang web thông qua tên người dùng hoặc hồ sơ đã đăng ký, mọi bài đăng của họ đều trở thành một phần của dấu chân kỹ thuật số chủ động của họ. Các hoạt động khác góp phần vào dấu chân kỹ thuật số chủ động bao gồm điền vào biểu mẫu trực tuyến – chẳng hạn như đăng ký nhận bản tin – hoặc đồng ý chấp nhận cookie trên trình duyệt của bạn.
Dấu chân kỹ thuật số thụ động
Dấu chân kỹ thuật số thụ động được tạo khi thông tin về người dùng được thu thập mà họ không hề biết việc này xảy ra. Ví dụ, việc này xảy ra khi các trang web thu thập thông tin về số lần người dùng truy cập, nơi họ đến, và địa chỉ IP của họ. Đây là một quá trình ẩn mà người dùng có thể không nhận ra là nó đang diễn ra. Những ví dụ khác về dấu chân thụ động bao gồm các trang mạng xã hội và nhà quảng cáo sử dụng các lượt thích, chia sẻ và bình luận của bạn để lập hồ sơ và nhắm mục tiêu vào bạn bằng nội dung cụ thể.
Tại sao dấu chân kỹ thuật số lại quan trọng?
Dấu chân kỹ thuật số quan trọng bởi vì:
- Chúng tương đối cố định và một khi dữ liệu được công khai – hoặc thậm chí là bán công khai, như có thể là trường hợp các bài đăng trên Facebook – thì chủ sở hữu sẽ khó kiểm soát được cách người khác sử dụng dữ liệu đó.
- Dấu chân kỹ thuật số có thể xác định danh tiếng kỹ thuật số của một người, hiện được coi là quan trọng như danh tiếng ngoại tuyến của họ.
- Các nhà tuyển dụng có thể kiểm tra dấu chân kỹ thuật số của nhân viên tiềm năng, đặc biệt là mạng xã hội của họ trước khi đưa ra quyết định tuyển dụng. Các trường cao đẳng và đại học có thể kiểm tra dấu chân kỹ thuật số của sinh viên tương lai trước khi chấp nhận họ.
- Những từ ngữ và hình ảnh mà bạn đăng trực tuyến có thể bị hiểu sai hoặc bị thay đổi, gây ra sự xúc phạm ngoài ý muốn.
- Nội dung dành cho một nhóm riêng tư có thể lan truyền đến phạm vi rộng hơn, có khả năng gây tổn hại đến các mối quan hệ và tình bạn.
- Tội phạm mạng có thể khai thác dấu chân kỹ thuật số của bạn – sử dụng nó cho các mục đích như giả mạo để truy cập tài khoản hoặc tạo danh tính giả dựa trên dữ liệu của bạn.
Vì những lý do này, bạn nên cân nhắc xem dấu chân kỹ thuật số của bạn tiết lộ điều gì về bạn. Nhiều người cố gắng quản lý dấu chân kỹ thuật số của mình bằng cách thận trọng với các hoạt động trực tuyến để kiểm soát dữ liệu có thể được thu thập ngay từ đầu.
Ví dụ về dấu chân kỹ thuật số
Một người dùng internet có thể có hàng trăm mục tạo thành dấu chân kỹ thuật số của họ. Một số cách mà người dùng thêm vào dấu chân kỹ thuật số của họ bao gồm:
Mua sắm trực tuyến
- Thực hiện mua hàng từ các trang web thương mại điện tử
- Đăng ký phiếu giảm giá hoặc tạo tài khoản
- Tải xuống và sử dụng các ứng dụng mua sắm
- Đăng ký nhận bản tin thương hiệu
Thực hiện giao dịch ngân hàng trực tuyến
- Sử dụng ứng dụng ngân hàng di động
- Mua hoặc bán cổ phiếu
- Đăng ký các ấn phẩm và blog về tài chính
- Mở tài khoản thẻ tín dụng
Mạng xã hội
- Sử dụng mạng xã hội trên máy tính hoặc thiết bị của bạn
- Đăng nhập vào các trang web khác bằng thông tin đăng nhập mạng xã hội của bạn
- Kết nối với bạn bè và danh bạ
- Chia sẻ thông tin, dữ liệu và ảnh với các kết nối của bạn
- Tham gia một trang web hoặc ứng dụng hẹn hò
Đọc tin tức
- Đăng ký nguồn tin tức trực tuyến
- Xem các bài viết trên ứng dụng tin tức
- Đăng ký nhận bản tin của ấn phẩm
- Đăng lại các bài viết và thông tin mà bạn đã đọc
Sức khỏe và thể dục
- Sử dụng máy theo dõi thể dục
- Sử dụng các ứng dụng để nhận dịch vụ chăm sóc sức khỏe
- Đăng ký địa chỉ email của bạn với phòng tập thể dục
- Đăng ký blog về sức khỏe và thể dục
Bảo vệ dấu chân kỹ thuật số của bạn
Vì các nhà tuyển dụng, trường đại học và các bên khác có thể tra cứu danh tính trực tuyến của bạn, bạn nên lưu ý dấu chân kỹ thuật số của mình. Sau đây là một số mẹo để bảo vệ dữ liệu cá nhân và quản lý danh tiếng trực tuyến của bạn.
Sử dụng các công cụ tìm kiếm để kiểm tra dấu chân kỹ thuật số của bạn
Nhập tên của bạn vào công cụ tìm kiếm. Bao gồm tên, họ của bạn và bất kỳ cách viết khác. Nếu bạn đã đổi tên, hãy tìm cả tên hiện tại và tên cũ. Việc xem xét kết quả của công cụ tìm kiếm sẽ giúp bạn biết được thông tin nào về bạn đang được công khai. Nếu có kết quả nào hiện tin xấu, bạn có thể liên hệ với quản trị viên trang web để xem họ có thể gỡ bỏ nó hay không. Thiết lập Cảnh báo Google là một cách để theo dõi tên của bạn.
Giảm số lượng nguồn thông tin đề cập đến bạn
Ví dụ, các trang web bất động sản và whitepages.com có thể có nhiều thông tin về bạn hơn bạn mong muốn. Những trang web này thường có thể bao gồm thông tin cá nhân như số điện thoại, địa chỉ và tuổi của bạn. Nếu không thoải mái với điều này, bạn có thể liên hệ với các trang web và yêu cầu gỡ bỏ thông tin.
Giới hạn lượng dữ liệu mà bạn chia sẻ
Mỗi lần bạn cung cấp thông tin cá nhân cho một tổ chức, bạn mở rộng dấu chân kỹ thuật số của mình. Bạn cũng tăng khả năng về việc một trong các tổ chức lưu trữ dữ liệu của bạn sẽ sử dụng nó sai mục đích hoặc bị vi phạm, khiến dữ liệu của bạn rơi vào tay kẻ xấu. Vì vậy, trước khi gửi biểu mẫu, hãy cân nhắc xem liệu nó có đáng hay không. Có cách nào khác để có được thông tin hoặc dịch vụ đó mà không cần chia sẻ dữ liệu của bạn không?
Kiểm tra lại cài đặt quyền riêng tư của bạn
Cài đặt quyền riêng tư trên mạng xã hội cho phép bạn kiểm soát ai có thể xem bài đăng của bạn. Xem lại các cài đặt này và đảm bảo chúng được đặt ở mức mà bạn cảm thấy thoải mái. Ví dụ, Facebook cho phép bạn giới hạn bài đăng cho bạn bè và tạo danh sách tùy chỉnh những người có thể xem một số bài đăng nhất định. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng cài đặt quyền riêng tư chỉ bảo vệ bạn trên trang mạng xã hội có liên quan.
Tránh chia sẻ quá nhiều trên mạng xã hội
Mạng xã hội giúp bạn dễ dàng kết nối với người khác nhưng cũng có thể khiến việc chia sẻ quá mức trở nên dễ dàng. Suy nghĩ kỹ trước khi tiết lộ vị trí hoặc kế hoạch đi lại của bạn hoặc thông tin cá nhân khác. Tránh tiết lộ số điện thoại hoặc địa chỉ email của bạn trong tiểu sử trên mạng xã hội. Bạn cũng không nên "thích" ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, hiệu thuốc, v.v. của mình – vì điều này có thể khiến tội phạm mạng tìm đến các tài khoản quan trọng của bạn.
Tránh các trang web không an toàn
Đảm bảo rằng bạn đang giao dịch với một trang web an toàn – URL phải bắt đầu bằng https:// thay vì http:// - chữ “s” là viết tắt của “secure” (an toàn) và cho biết trang web đó có một chứng chỉ bảo mật. Ngoài ra, cũng phải có biểu tượng ổ khóa ở bên trái thanh địa chỉ. Không bao giờ chia sẻ bất kỳ thông tin bí mật nào trên các trang web không an toàn, đặc biệt là chi tiết thanh toán.
Tránh tiết lộ dữ liệu riêng tư trên Wi-Fi công cộng
Mạng Wi-Fi công cộng về cơ bản kém an toàn hơn mạng cá nhân vì bạn không biết ai thiết lập nó hoặc ai có thể đang theo dõi. Tránh gửi thông tin cá nhân khi sử dụng mạng Wi-Fi công cộng.
Xóa các tài khoản cũ
Một cách để giảm dấu chân kỹ thuật số của bạn là xóa các tài khoản cũ – ví dụ, các hồ sơ mạng xã hội mà bạn không còn sử dụng hoặc các đăng ký nhận bản tin mà bạn không còn đọc. Việc xóa các tài khoản không hoạt động sẽ giảm thiểu nguy cơ bị vi phạm dữ liệu tiềm tàng.
Tạo mật khẩu mạnh và sử dụng trình quản lý mật khẩu
Một mật khẩu mạnh sẽ giúp bạn duy trì việc bảo mật internet. Mật khẩu mạnh là mật khẩu dài – gồm ít nhất 12 ký tự và lý tưởng là nhiều hơn – và kết hợp cả chữ hoa, chữ thường cùng các ký hiệu và số. Mật khẩu càng phức tạp và rắc rối thì càng khó bị bẻ khóa. Việc sử dụng một trình quản lý mật khẩu sẽ giúp tạo, lưu trữ và quản lý tất cả mật khẩu của bạn trong một tài khoản trực tuyến an toàn. Bảo vệ tính riêng tư của mật khẩu – tránh chia sẻ chúng với người khác hoặc viết chúng ra. Cố gắng tránh sử dụng cùng một mật khẩu cho tất cả các tài khoản và nhớ thay đổi mật khẩu thường xuyên.
Hãy theo dõi hồ sơ y tế của bạn
Thực hành an toàn dữ liệu tốt bằng cách định kỳ xem xét hồ sơ y tế của bạn. Kẻ trộm danh tính nhắm vào thông tin y tế, sức khỏe cũng như dữ liệu tài chính. Khi tội phạm sử dụng thông tin cá nhân của bạn để điều trị y tế dưới tên bạn, hồ sơ sức khỏe của họ có thể trùng khớp với hồ sơ sức khỏe của bạn.
Không đăng nhập bằng Facebook
Việc đăng nhập vào các trang web và ứng dụng bằng Facebook rất tiện lợi. Tuy nhiên, mỗi khi bạn đăng nhập vào trang web của bên thứ ba bằng thông tin đăng nhập Facebook, bạn sẽ cấp cho công ty đó quyền khai thác dữ liệu người dùng Facebook của bạn – có khả năng khiến thông tin cá nhân của bạn gặp rủi ro.
Luôn cập nhật phần mềm
Phần mềm lỗi thời có thể chứa rất nhiều dấu chân kỹ thuật số. Nếu không có bản cập nhật mới nhất, tội phạm mạng có thể giành quyền truy cập vào thông tin này. Tội phạm mạng có thể dễ dàng truy cập vào thiết bị và dữ liệu của nạn nhân bằng cách khai thác các lỗ hổng bảo mật trong phần mềm. Bạn có thể ngăn ngừa điều này bằng cách luôn cập nhật phần mềm của bạn. Phần mềm cũ hơn có thể dễ bị tin tặc tấn công hơn.
Xem lại cách sử dụng di động của bạn
Đặt mật mã cho thiết bị di động của bạn để người khác không thể truy cập vào thiết bị nếu bạn làm mất nó. Khi cài đặt ứng dụng, hãy đọc thỏa thuận người dùng. Nhiều ứng dụng tiết lộ loại thông tin mà họ thu thập và sử dụng cho mục đích gì. Các ứng dụng này có thể khai thác dữ liệu cá nhân như email, vị trí và các hoạt động trực tuyến của bạn. Kiểm tra xem bạn có thoải mái với thông tin được chia sẻ hay không trước khi sử dụng ứng dụng.
Suy nghĩ trước khi đăng bài
Những gì bạn đăng hoặc nói trực tuyến sẽ truyền tải thông điệp về con người bạn, cũng như những gì người khác tiết lộ về bạn. Các khía cạnh về dấu chân kỹ thuật số của bạn, chẳng hạn như ảnh đã tải lên, các bình luận trên blog, video YouTube và bài đăng trên Facebook, có thể không phản ánh đúng cách bạn muốn người khác nhìn nhận. Tạo dấu chân kỹ thuật số tích cực bằng cách chỉ đăng những nội dung góp phần tạo nên hình ảnh của bạn mà bạn muốn người khác thấy.
Hành động nhanh sau khi xảy ra vi phạm
Nếu bạn nghi ngờ dữ liệu của mình có thể đã bị xâm phạm, hãy hành động ngay lập tức. Nếu có tổn thất về tài chính, hãy liên hệ với ngân hàng hoặc nhà cung cấp thẻ tín dụng của bạn để báo cáo vi phạm. Thay đổi mọi mật khẩu có thể đã bị lộ. Nếu đó là mật khẩu mà bạn đã sử dụng cho nhiều tài khoản khác, hãy cập nhật lại toàn bộ.
Sử dụng VPN
Việc sử dụng mạng riêng ảo hay VPN có thể giúp bảo vệ dấu chân kỹ thuật số của bạn. Đó là do VPN che giấu địa chỉ IP của bạn, khiến các hoạt động trực tuyến của bạn hầu như không thể truy vết được. Điều này bảo vệ quyền riêng tư trực tuyến của bạn và có thể ngăn chặn các trang web cài đặt cookie theo dõi lịch sử duyệt internet của bạn. Kaspersky VPN Secure Connection cho phép bạn có một kết nối an toàn giữa thiết bị của bạn và một máy chủ internet mà không ai có thể theo dõi hoặc truy cập dữ liệu mà bạn đang trao đổi.
Sản phẩm được khuyến cáo:
