Định nghĩa phần mềm quảng cáo
Phần mềm quảng cáo, còn được gọi là phần mềm hỗ trợ quảng cáo, tạo doanh thu cho nhà phát triển bằng cách tự động tạo các quảng cáo trên màn hình của bạn, thường là trong một trình duyệt web. Phần mềm quảng cáo thường được tạo cho máy tính nhưng cũng có thể được tìm thấy trên thiết bị di động. Một số dạng phần mềm quảng cáo có tính thao túng cao và tạo ra cánh cửa mở cho các chương trình độc hại.
Phần mềm quảng cáo là gì?
Phần mềm quảng cáo là phần mềm hiển thị các quảng cáo bật lên không mong muốn (và đôi khi gây khó chịu) có thể xuất hiện trên máy tính hoặc thiết bị di động của bạn. Phần mềm quảng cáo thường kết thúc trên thiết bị của người dùng theo một trong hai cách sau:
- Bạn có thể cài đặt một chương trình máy tính hoặc ứng dụng miễn phí mà không nhất thiết phải biết rằng nó chứa phần mềm quảng cáo. Điều này cho phép nhà phát triển ứng dụng kiếm tiền nhưng cũng có nghĩa là bạn có thể tải xuống phần mềm quảng cáo vào các hệ thống của bạn mà không nhất thiết phải đồng ý.
- Ngoài ra, có thể có lỗ hổng bảo mật trong phần mềm hoặc hệ điều hành của bạn mà tin tặc khai thác để chèn phần mềm độc hại vào hệ thống của bạn, bao gồm một số loại phần mềm quảng cáo.
Bạn dính phần mềm quảng cáo bằng cách nào?
Phần mềm quảng cáo thường xuất hiện trong các phần mềm/chương trình mà bạn tải xuống từ internet – thường là phần mềm miễn phí hoặc phần mềm chia sẻ – và nó bí mật tự cài đặt vào thiết bị của bạn mà bạn không hề hay biết.
Phần mềm miễn phí chứa một số quảng cáo có thể gây khó chịu nhưng không phải là bất hợp pháp. Tuy nhiên, nếu một chương trình của bên thứ ba thêm phần mềm quảng cáo độc hại vào thiết bị của bạn mà không có sự đồng ý của bạn thì đó là bất hợp pháp.
Phần mềm quảng cáo hoạt động như thế nào?
Phần mềm quảng cáo hoạt động bằng cách tự cài đặt âm thầm vào thiết bị của bạn, hy vọng bạn sẽ – vô tình hoặc cố ý – nhấp vào một quảng cáo mà nó hiển thị cho bạn.
Đó là vì, nói cho cùng, phần mềm quảng cáo tồn tại để kiếm tiền.
Những người tạo phần mềm quảng cáo và nhà cung cấp phân phối kiếm tiền từ các bên thứ ba thông qua dịch vụ:
- Trả tiền cho mỗi lần nhấp chuột (PPC) – họ sẽ được trả tiền mỗi lần bạn mở một quảng cáo.
- Trả tiền cho mỗi lượt xem (PPV) – họ được trả tiền mỗi lần quảng cáo được hiển thị cho bạn.
- Trả tiền cho mỗi lần cài đặt (PPI) – họ được trả tiền mỗi lần phần mềm đóng gói được cài đặt trên một thiết bị.
Phần mềm quảng cáo cũng có thể theo dõi lịch sử tìm kiếm và duyệt web của bạn để hiển thị những quảng cáo phù hợp hơn với bạn. Khi nhà phát triển có được vị trí và lịch sử trình duyệt của bạn, họ có thể kiếm thêm thu nhập bằng cách bán thông tin đó cho các bên thứ ba.
Ở mức độ ít gây hại hơn, phần mềm quảng cáo chỉ đơn thuần là sự phiền toái. Ở mức độ gây hại hơn, nó có thể là mối đe dọa phần mềm độc hại gây hại cho bảo mật mạng của bạn.
Các loại phần mềm quảng cáo
Điều quan trọng là phân biệt giữa phần mềm quảng cáo vô hại và có hại. Các ví dụ về phần mềm quảng cáo bao gồm:
Phần mềm quảng cáo hợp pháp cho phép bạn đồng ý với các quảng cáo và chương trình khuyến mại phần mềm, bù đắp chi phí cho nhà phát triển để họ có thể cung cấp phần mềm miễn phí. Người dùng sẵn sàng tải xuống loại phần mềm quảng cáo này để nhận được sản phẩm miễn phí. Ngoài ra, bạn có thể chọn cho phép nó thu thập thông tin tiếp thị. Đôi khi có thể mong đợi quảng cáo đi kèm được cá nhân hóa hoặc phần mềm được tài trợ của bên thứ ba.
Phần mềm quảng cáo hợp pháp được tạo bởi nhiều loại nhà phát triển, bao gồm những nhà phát triển có uy tín. Đây là một cách hợp lệ và hợp pháp để tặng sản phẩm miễn phí cho khách hàng.
Tuy nhiên, không phải tất cả các tải xuống ứng dụng đều có sự đồng thuận. Đây là nơi ranh giới pháp lý trở nên mờ nhạt.
Các ứng dụng tiềm ẩn không mong muốn (PUA) bao gồm bất kỳ chương trình nào mà bạn có thể không chọn cài đặt trên thiết bị của bạn. Các chương trình này cũng có thể được gọi là các chương trình tiềm ẩn không mong muốn (PUP).
Phần mềm quảng cáo PUA có thể rơi vào vùng xám, trong đó mức độ độc hại hoặc bất hợp pháp phụ thuộc vào mục tiêu của phần mềm và người phân tán nó:
- Phần mềm quảng cáo lừa đảo hợp pháp PUA có thể chủ động gây khó khăn cho việc từ chối cài đặt phần mềm vô hại của bên thứ ba. Mặc dù gây khó chịu, đôi khi phần mềm quảng cáo hợp pháp cũng sử dụng phương thức này. Sẽ là hợp pháp nếu người sáng tạo không cố ý đưa vào các quảng cáo hoặc phần mềm có chứa phần mềm độc hại. Rất tiếc, một số phần mềm quảng cáo có thể vô tình phát tán phần mềm độc hại được ngụy trang vào thiết bị.
- Phần mềm quảng cáo lạm dụng hợp pháp PUA được thiết kế để dội quảng cáo đến bạn. Quảng cáo quá mức có thể có trong chính phần mềm quảng cáo hoặc phần mềm đóng gói thông qua thanh công cụ của trình duyệt web hoặc các phương tiện khác. Nếu không có phần mềm độc hại nào thì nó cũng hợp pháp. Quảng cáo về những thứ như khiêu dâm hoặc thuốc thon gọn thường xuất hiện trong phần mềm quảng cáo như thế này.
- Phần mềm quảng cáo độc hại bất hợp pháp PUA kiếm lợi từ các bên thứ ba độc hại muốn phân tán phần mềm độc hại như phần mềm gián điệp, virus hoặc các phần mềm độc hại khác vào thiết bị. Phần mềm độc hại này có thể được cố tình ngụy trang trong chính phần mềm quảng cáo, các trang web mà nó quảng cáo hoặc trong phần mềm đi kèm. Những người sáng tạo và phân tán cố tình lây lan mối đe dọa này và có thể sử dụng các phương thức lạm dụng để làm điều đó.
Khi nói về "phần mềm quảng cáo", người ta có xu hướng ám chỉ các chương trình lạm dụng quảng cáo và mở cửa cho phần mềm độc hại.
Phần mềm quảng cáo có thể gây khó chịu bất kể nó hợp pháp hay không và có thể dễ dàng không bị phát hiện trong một thời gian dài. Để tránh bất kỳ phần mềm xâm lấn hoặc nhàm chán nào, bạn nên biết cần chú ý những gì.
Làm thế nào để biết bạn có bị lây nhiễm phần mềm quảng cáo không
Các dấu hiệu cho thấy bạn có thể bị lây nhiễm phần mềm quảng cáo không mong muốn bao gồm:
Dấu hiệu lây nhiễm phần mềm quảng cáo trên máy tính
- Một thay đổi bất ngờ trên trang chủ trình duyệt web của bạn
- Các trang web mà bạn truy cập không hiển thị đúng
- Bị choáng ngợp bởi các quảng cáo bật lên – đôi khi kể cả bạn không duyệt internet
- Hiệu suất thiết bị chậm
- Thiết bị sập nguồn
- Tốc độ internet giảm
- Tìm kiếm trên internet bị chuyển hướng
- Xuất hiện ngẫu nhiên một thanh công cụ hoặc tiện ích bổ sung của trình duyệt mới
Dấu hiệu lây nhiễm phần mềm quảng cáo di động
Trên điện thoại của bạn, các dấu hiệu tương tự như sau:
- Điện thoại của bạn chậm
- Ứng dụng mất nhiều thời gian tải hơn
- Pin của bạn nhanh hết
- Điện thoại của bạn có các ứng dụng mà bạn không nhớ đã tải xuống
- Việc sử dụng dữ liệu không rõ lý do và hóa đơn điện thoại cao hơn dự kiến
- Có nhiều cửa sổ quảng cáo bật lên
Một số phần mềm quảng cáo có tính gây hấn – chúng tự nhúng sâu vào hệ thống bằng rootkit khiến việc loại bỏ trở nên khó khăn. Nếu bị lây nhiễm, bạn sẽ cần thực hiện các bước để dọn sạch hệ thống khỏi các ứng dụng gây hại.
Phần mềm quảng cáo di động
Phần mềm quảng cáo có thể xâm nhập vào điện thoại di động của mọi người thông qua các ứng dụng trong các danh mục phổ biến như giải trí và chơi game. Những ứng dụng này có vẻ vô hại nhưng một khi được cài đặt có thể hoạt động độc hại.
Một lần nữa, có một phổ từ tương đối vô hại đến có hại hơn nhiều. Ở mức vô hại, bạn có thể tải xuống một ứng dụng chỉ dội quảng cáo rác sau khi được cài đặt. Điều này có thể gây phiền toái, đặc biệt vì đôi khi quảng cáo có thể xuất hiện từ bên ngoài ứng dụng, khiến khó xác định được nguyên nhân.
Có hại hơn nhiều là gian lận quảng cáo và phần mềm nhấp quảng cáo. Điều này liên quan đến việc các ứng dụng bí mật tải xuống các tập tin thực thi và chạy các hoạt động độc hại dưới nền. Điều này có thể bao gồm việc nhấp vào các quảng cáo mà người dùng không biết hoặc đăng ký người dùng vào các dịch vụ cao cấp mà sau đó họ phải trả phí.
Làm thế nào để loại bỏ phần mềm quảng cáo
Việc loại bỏ phần mềm quảng cáo sẽ giúp khắc phục các vấn đề về phần mềm quảng cáo như cửa sổ bật lên khó chịu và phần mềm gián điệp ẩn.
Việc loại bỏ thủ công không đảm bảo bạn sẽ tìm thấy tất cả các cấu phần. Để có một giải pháp đáng tin cậy, phần mềm bảo mật mạng sẽ giúp bạn dọn dẹp mọi thứ mà bạn không thể tự mình tìm thấy.
Để phân tích, bạn cần phát hiện và thực hiện hành động đối với từng vấn đề sau:
- Phần mềm quảng cáo: Có thể giữ lại phần mềm hỗ trợ quảng cáo hợp pháp – miễn là nó hoạt động với sự đồng ý của bạn. Phần mềm quảng cáo hoặc phần mềm của bên thứ ba sẽ trở thành PUA khi nó được cài đặt mà bạn không biết hoặc thực hiện những việc mà bạn không muốn nó làm.
- Phần mềm quảng cáo PUA: Phần mềm quảng cáo và phần mềm của bên thứ ba được tài trợ có thể gây khó chịu nhất và trong trường hợp tệ nhất có thể là cửa ngõ cho phần mềm độc hại thực sự. Dù thế nào, bạn cũng có thể muốn loại bỏ những thứ này.
- Lây nhiễm phần mềm độc hại: Các chương trình độc hại có thể đã xâm nhập vào hệ thống của bạn. Bạn cần loại bỏ chúng để ngăn chặn các mối đe dọa trực tiếp đến quyền riêng tư của bạn.
Bước đầu tiên của bạn sẽ là cài đặt một sản phẩm có khả năng “chống phần mềm quảng cáo”. Các bộ phần mềm như Kaspersky Internet Security cung cấp tính năng quét hệ thống và loại bỏ phần mềm quảng cáo cũng như các mối đe dọa khác.
Bước tiếp theo của bạn là kiểm tra xem cài đặt phát hiện phần mềm quảng cáo của phần mềm bảo mật có đang hoạt động hay không. Phần mềm bảo mật của bạn có thể không phát hiện và loại bỏ phần mềm quảng cáo theo mặc định.
Thông thường, các chương trình phần mềm quảng cáo hợp pháp không có bất kỳ quy trình gỡ cài đặt nào đối với các cấu phần của phần mềm quảng cáo. Một số có thể sử dụng các công nghệ tương tự như công nghệ mà virus sử dụng để xâm nhập vào máy tính của bạn và chạy mà không bị phát hiện. Một lần nữa thứ này vốn không độc hại, vì quảng cáo là một phần trong thỏa thuận của bạn để có được phần mềm miễn phí.
Lưu ý: Nhiều chương trình phần mềm miễn phí và phần mềm chia sẻ sẽ ngừng hiển thị quảng cáo ngay sau khi bạn đăng ký hoặc mua chương trình. Tuy nhiên, một số chương trình sử dụng tiện ích phần mềm quảng cáo của bên thứ ba được tích hợp sẵn. Những tiện ích này có thể vẫn được cài đặt trên máy tính của bạn sau khi bạn đã đăng ký hoặc mua chương trình. Nếu bạn xóa cấu phần của phần mềm quảng cáo, việc đó có thể khiến chương trình bị trục trặc. Nếu bạn đã đồng ý với các điều khoản của sản phẩm thì điều này hợp pháp và không nên bị gián đoạn. Nếu bạn cảm thấy không an toàn, hãy ngừng sử dụng sản phẩm và loại bỏ nó hoàn toàn.
Vì có thể có lý do chính đáng khiến phần mềm quảng cáo xuất hiện trên máy tính của bạn, các giải pháp diệt virus có thể không xác định được liệu một chương trình phần mềm quảng cáo cụ thể có gây ra mối đe dọa với bạn hay không.
Các sản phẩm của Kaspersky cho bạn tùy chọn phát hiện phần mềm quảng cáo – và cách phản ứng với nó: Tùy chọn #1: Loại bỏ phần mềm quảng cáo. Phần mềm diệt virus của Kaspersky sẽ giúp bạn loại bỏ phần mềm quảng cáo. Có thể có nhiều lý do khiến bạn nghi ngờ rằng một chương trình phần mềm quảng cáo – được công cụ diệt virus của Kaspersky phát hiện – có thể là mối đe dọa:
- Bạn không đồng ý cài đặt chương trình
- Bạn không biết chương trình này đến từ đâu
- Bạn đã đọc mô tả về chương trình trên trang web của Kaspersky và hiện bạn lo ngại về tính an toàn của nó
Tùy chọn #2: Chọn không phát hiện phần mềm quảng cáo. Các sản phẩm của Kaspersky cho phép bạn tắt tùy chọn phát hiện các chương trình này – hoặc cho phép bạn thêm các chương trình cụ thể vào danh sách ngoại lệ – để công cụ diệt virus không đánh dấu phần mềm quảng cáo này là độc hại. Bạn có thể làm điều này nếu:
- Bạn tin tưởng đó là một chương trình mà bạn đã đồng ý.
- Bạn biết chương trình này đến từ đâu.
- Sau khi đọc mô tả về chương trình, bạn quyết định rằng nó không gây hại cho thiết bị hoặc dữ liệu của bạn.
Loại bỏ phần mềm quảng cáo trên Android
Nếu bạn đang thắc mắc làm thế nào để loại bỏ phần mềm quảng cáo trên điện thoại, sau đây là một số mẹo dành riêng cho Android:
- Bước 1: Khởi động điện thoại của bạn ở Chế độ an toàn
- Bước 2: Loại bỏ các ứng dụng quản trị thiết bị độc hại
- Bước 3: Gỡ cài đặt các ứng dụng độc hại khỏi điện thoại Android của bạn
- Bước 4: Sử dụng phần mềm diệt virus cho Android để loại bỏ virus, phần mềm quảng cáo và phần mềm độc hại khác
- Bước 5: Loại bỏ chuyển hướng và các quảng cáo bật lên khỏi trình duyệt của bạn
iPhone hiếm bị nhiễm virus hoặc phần mềm độc hại hơn (trừ khi chúng đã bị bẻ khóa) do bản chất hộp cát của Apple và thực tế là các ứng dụng iOS không giao tiếp với nhau. Tuy nhiên, bạn có thể tắt cửa sổ bật lên quảng cáo trên iPhone hoặc iPad của bạn.
Loại bỏ phần mềm quảng cáo trên iPhone
- Bước 1: Trên iPhone hoặc iPad của bạn, mở Chrome
- Bước 2: Chạm vào ba dấu chấm, sau đó chạm vào biểu tượng Cài đặt
- Bước 3: Nhấn vào Cài đặt nội dung > Chặn cửa sổ bật lên
- Bước 4: Tắt Chặn cửa sổ bật lên
Dọn sạch phần mềm quảng cáo không mong muốn và các PUA khác là bước khởi đầu vững chắc để tăng cường bảo mật mạng của bạn. Để giảm thiểu rủi ro, điều quan trọng là biết cách ngăn ngừa lây nhiễm phần mềm quảng cáo trong tương lai.
Làm thế nào để bảo vệ bản thân khỏi phần mềm quảng cáo
Việc ngăn chặn phần mềm quảng cáo là cách tốt nhất để tránh phải xử lý những vấn đề này ngay từ đầu, đặc biệt khi các dạng phần mềm quảng cáo mới liên tục xuất hiện.
Thực hiện bảo trì máy tính thường xuyên và hành động an toàn sẽ tốt cho bảo mật của bạn nói chung. Nhìn chung, bạn sẽ được bảo vệ tốt hơn trước tất cả các mối đe dọa trên mạng, bao gồm bảo vệ khỏi phần mềm quảng cáo nếu bạn:
Luôn cập nhật tất cả các phần mềm. Các bản cập nhật gần đây nhất cho ứng dụng, trình điều khiển hệ thống, hệ điều hành (OS) và phần mềm khác của bạn đều có bản sửa lỗi bảo mật trong đó. Các nhà phát triển liên tục phát hiện ra lỗ hổng bảo mật và vá phần mềm của bạn để bảo vệ bạn khỏi các mối đe dọa.
Thận trọng, không tò mò. Trong thế giới kỹ thuật số, hãy coi bất kỳ điều gì chưa biết hoặc bất thường là rủi ro tiềm ẩn. Tin tặc lợi dụng mọi thứ, từ ổ sạc USB đến mạo danh bạn bè của bạn trên mạng xã hội để lây nhiễm phần mềm quảng cáo và phần mềm độc hại cho bạn. Luôn tự hỏi "nếu đây là độc hại, điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là gì" và tiến hành thận trọng.
Chú ý đến các chi tiết nhỏ. Cho dù đó là một cài đặt chương trình hợp pháp hay một đường liên kết trong email, luôn chú ý đến những thứ bạn sắp mở hoặc chấp nhận. Tội phạm cố gắng bắt chước các URL, địa chỉ email và hồ sơ mạng xã hội đáng tin cậy để khiến bạn mất cảnh giác. Nếu bạn dành chút thời gian để kiểm tra những điều này, bạn sẽ thấy những chi tiết kỳ lạ có thể là dấu hiệu cảnh báo của lừa đảo.
Đảm bảo hoạt động của bạn hợp pháp. Bên cạnh những rủi ro rõ ràng, việc sao chép lậu phương tiện truyền thông và phần mềm sẽ khiến bạn gần hơn với những tên tội phạm lợi dụng mong muốn của bạn về "những thứ miễn phí." Các dịch vụ này có thể khuyến khích cài đặt phần mềm quảng cáo hoặc tải xuống các tập tin bị lây nhiễm – dù chúng biết hay không.
Khi bạn tải xuống phần mềm máy tính, ứng dụng di động hoặc duyệt web miễn phí:
Luôn đọc tất cả các điều khoản và thỏa thuận hộp chọn trước khi nhấp vào nút "tiếp theo" trong khi cài đặt phần mềm. Nhiều phần mềm của bên thứ ba được tài trợ có tùy chọn không tham gia, nghĩa là bạn sẽ phải bỏ chọn một ô để tránh cài đặt bất kỳ PUA nào đi kèm.
Chỉ tải các chương trình từ những nguồn đáng tin cậy và có uy tín. Bạn chỉ nên tải xuống từ những thương hiệu mà bạn biết. Chắc chắn rằng họ cũng có lịch sử đáng tin cậy. Các cửa hàng ứng dụng chính thức như Google Play không hoàn toàn không có ứng dụng độc hại, nhưng chúng có khả năng bảo vệ bạn an toàn hơn.
Đọc các đánh giá. Mọi thứ từ các tiện ích mở rộng của trình duyệt đến chương trình máy tính đều nên có bài đánh giá ở đâu đó trực tuyến. Tìm kiếm phản hồi của người dùng và ghi chú những điểm tiêu cực.
Quan sát trước khi bạn nhấp vào (hoặc chạm vào). Một số quảng cáo dựa vào công nghệ xã hội để tận dụng những cú nhấp chuột không mong muốn. Các nút đóng giả mạo, nút xác nhận được đặt cẩn thận và các cửa sổ bật lên tự phát đều khiến bạn nhấp vào một đường liên kết bị lây nhiễm. Cẩn thận tránh mắc bẫy.
Theo dõi các báo cáo ngân hàng. Các khoản phí đăng ký bất ngờ có thể là dấu hiệu cho thấy bạn đã trở thành nạn nhân của phần mềm quảng cáo trên thiết bị di động.
Nếu bạn có phần mềm diệt virus như Kaspersky Premium, bạn đã có một trong các giải pháp tốt nhất để bảo vệ khỏi phần mềm quảng cáo.
Phần mềm bảo mật chủ động bảo vệ chống lại các tải xuống ứng dụng độc hại hoặc PUA, quét các tập tin đính kèm và các đường liên kết và chặn các cửa sổ bật lên. Hành vi của bạn trong thế giới kỹ thuật số là tuyến phòng thủ đầu tiên. Tuy nhiên, các chương trình bảo mật mạng rất cần thiết để bảo vệ bản thân bạn khỏi các mối đe dọa từ phần mềm quảng cáo.
Kaspersky Internet Security đã nhận được hai giải thưởng AV-TEST cho hiệu suất và khả năng bảo vệ tốt nhất dành cho sản phẩm bảo mật internet năm 2021. Trong mọi bài kiểm tra, Kaspersky Internet Security đã thể hiện hiệu suất và khả năng bảo vệ vượt trội trước các mối đe dọa mạng.
Các bài viết liên quan:
Sản phẩm được khuyến cáo:
