Quấy rối trên mạng là gì?
Định nghĩa về Quấy rối trên mạng khá đơn giản là "sử dụng internet hoặc các phương thức điện tử khác để quấy rối và đe dọa một nạn nhân được chọn".
Các đặc điểm chung bao gồm (nhưng không giới hạn) hành vi 'rình rập' cổ điển — theo dõi vị trí của ai đó và giám sát các hoạt động trực tuyến và ngoài đời thực của họ. Những kẻ quấy rối trên mạng được biết đến với hành vi gắn thiết bị GPS vào ô tô của nạn nhân, sử dụng phần mềm gián điệp định vị địa lý trên điện thoại của họ và ám ảnh theo dõi nơi ở của nạn nhân thông qua mạng xã hội.
Các ví dụ về rình rập trene mạng có thể bao gồm các hành vi khác nhằm mục đích đe dọa nạn nhân hoặc khiến cuộc sống của họ bị đảo lộn. Ví dụ: những kẻ quấy rối trên mạng có thể nhắm vào nạn nhân của chúng trên mạng xã hội, chơi khăm và gửi tin nhắn đe dọa; chúng có thể hack email để liên lạc với người quen biết của nạn nhân, bao gồm cả bạn bè và thậm chí cả nhà tuyển dụng. Quấy rối trên mạng xã hội có thể bao gồm việc giả mạo ảnh hoặc gửi tin nhắn riêng tư đe dọa. Thông thường, những kẻ quấy rối trên mạng sẽ phát tán tin đồn ác ý và lời vu khống, hoặc thậm chí tạo và đăng nội dung khiêu dâm trả thù. Chúng cũng có thể tham gia trộm cắp danh tính và tạo hồ sơ mạng xã hội giả hoặc blog về nạn nhân của họ.
Báo cáo của Kaspersky về Tình trạng phần mềm rình rập nhấn mạnh mức độ mà hành vi quấy rối trên mạng là một vấn đề đối với mọi người trên toàn cầu. Hơn 31.000 người bị ảnh hưởng bởi hoạt động quấy rối trên mạng vào năm 2023, tăng 5,8% so với năm trước. Gần 40% số người được hỏi trong báo cáo cho biết họ đã từng bị bạo lực hoặc lạm dụng từ người yêu cũ hoặc người yêu hiện tại, trong khi khoảng 1/8 thừa nhận đã cài đặt hoặc thiết lập các tham số trên điện thoại của người yêu hiện tại.
Vì vậy, chúng tôi nắm rõ quấy rối trên mạng là gì. Nhưng nạn nhân của hành vi này là ai? Bạn có thể ngạc nhiên đấy. Trong khi hầu hết nạn nhân của quấy rối trên mạng là phụ nữ thì 20 đến 40% nạn nhân thực sự là nam giới.
Quấy rối trên mạng không chỉ là việc chỉ theo dõi ai đó trên mạng xã hội. Chính mục đích đe dọa mới là đặc điểm nổi bật của hoạt động quấy rối trên mạng.
Các dấu hiệu điển hình của hành vi quấy rối trên mạng là gì?
Không có trường hợp quấy rối trên mạng và nạn nhân nào giống nhau, vì vậy bản chất của từng trường hợp có thể khác nhau đáng kể. Tuy nhiên, nói chung, những kẻ quấy rối trên mạng sẽ bộc lộ một hoặc nhiều hành vi sau:
Tiếp xúc liên tục và quá mức
Các tin nhắn và nỗ lực liên lạc thường xuyên và/hoặc gửi lượng lớn tin nhắn trong khoảng thời gian rất ngắn.
Nhắn tin để tán tụng quá mức
Thích và bình luận tích cực về số lượng lớn bài đăng và ảnh trên mạng xã hội, đặc biệt là những bài đăng cũ mất thời gian và công sức tìm kiếm cũng như gửi những món quà không mong muốn.
Đe dọa và gây hấn
Những bình luận thô lỗ và đe dọa, và gợi ý tống tiền bằng cách đe dọa tiết lộ thông tin cá nhân hoặc nội dung khiêu dâm liên quan đến nạn nhân ra công chúng.
Theo dõi và cố gắng lấy thông tin cá nhân
Cố gắng hack thiết bị, camera hoặc hồ sơ mạng xã hội của nạn nhân và tạo tài khoản mạng xã hội giả để liên hệ với nạn nhân.
Hành vi gợi ý và rõ ràng về tình dục
Gửi tin nhắn và ảnh khiêu dâm và yêu cầu nạn nhân gửi cho nội dung tương tự.
Nếu bất kỳ hành vi nào trong số này tiếp tục xảy ra sau khi kẻ quấy rối trên mạng được yêu cầu dừng lại - bởi nạn nhân hoặc bởi bên thứ ba biết về tình huống đó - thì đây là dấu hiệu rõ ràng về một trường hợp quấy rối trên mạng nghiêm trọng.
Hậu quả của hành vi quấy rối trên mạng là gì?
Rình rập trên là hành vi xâm phạm và vi phạm quyền riêng tư của một người và để không bị nhắm mục tiêu bởi những liên hệ và hành vi không mong muốn. Vì điều này, chúng ta có thể hiểu được rằng hệ quả của việc quấy rối trên mạng có thể nghiêm trọng và có tính chất sâu rộng, bao gồm:
Về mặt cảm xúc: nhiều nạn nhân của hành vi quấy rối trên mạng bị trầm cảm, lo lắng và căng thẳng, điều này có thể gây ra hậu quả lâu dài đối với sức khỏe tâm thần nói chung.
Về mặt thể chất: cũng như nguy cơ bạo lực thể chất từ kẻ quấy rối trên mạng, những ảnh hưởng về tinh thần có thể gây ra hệ quả về thể chất, như gián đoạn giấc ngủ và khó ăn uống lành mạnh và đều đặn.
Về mặt tinh thần: nạn nhân của hành vi quấy rối trên mạng cũng có thể gặp khó khăn trong việc lấy lại tự tin và niềm tin của họ đối với mọi người ngay cả sau khi ngừng liên lạc - không chỉ trên mạng mà còn qua tương tác hàng ngày của họ với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.
Cách để tránh bị quấy rối trên mạng
Một hành động có ích mà bạn nên thực hiện bây giờ là tự mình tra trên Google và tìm hiểu những thông tin mà kẻ quấy rối trên mạng tiềm ẩn có thể tìm thấy trên mạng. Bạn có thể cảm thấy bị sốc bởi việc theo dõi bạn dễ dàng đến mức nào. Chưa kể là chúng có thể tìm thấy địa chỉ nhà, số điện thoại và các thông tin cá nhân khác của bạn.
Và nếu thấy điều đó thật tệ thì bạn sẽ còn muốn kiểm tra xem ai đó có thể thu thập bao nhiêu dữ liệu về bạn nếu chúng cũng truy cập được vào mạng xã hội của bạn bè và gia đình của bạn. Ví dụ: chúng có thể biết bạn đang ở quán bar nào, với những người bè nào hoặc nơi bạn sẽ đi nghỉ tiếp theo và khi nào.
Thậm chí, bạn còn có thể tìm thấy những nội dung giống như là của bạn nhưng do người khác đăng lên: một blog giả mạo hoặc một tài khoản Craigslist đề số điện thoại và địa chỉ nhà của bạn.
Đây là cách những kẻ quấy rối trên mạng bắt đầu - Tìm kiếm nạn nhân trên Google và tìm hiểu mọi thứ họ có thể. Điều đó có nghĩa là bạn sẽ muốn giữ kín thông tin để chúng khó lấy nhất có thể.
Lời khuyên để bảo vệ bản thân trước những kẻ quấy rối trên mạng
Tăng mức độ cài đặt quyền riêng tư
Bắt đầu từ dữ liệu của riêng bạn. Xem xét kỹ lưỡng các tài khoản mạng xã hội của bạn và nếu chưa bật thì hãy bật cài đặt quyền riêng tư ở mức độ mạnh.
- Đặt các bài đăng của bạn ở chế độ 'chỉ bạn bè' để chỉ những người bạn biết mới có thể xem chúng.
- Không để mạng xã hội đăng công khai địa chỉ hoặc số điện thoại của bạn. (Thậm chí, bạn có thể muốn có một địa chỉ email riêng dùng cho mạng xã hội)
- Nếu bạn cần chia sẻ số điện thoại hoặc thông tin cá nhân khác với một người bạn, hãy chia sẻ bằng tin nhắn riêng tư - không phải bài đăng công khai.
- Sử dụng tên hiển thị hoặc bút danh không tiết lộ giới tính cho các tài khoản mạng xã hội của bạn, không sử dụng tên thật của bạn.
- Để trống các trường tùy chọn trong hồ sơ mạng xã hội như ngày sinh.
- Chỉ chấp nhận lời mời kết bạn từ những người bạn đã gặp trực tiếp. Cài đặt mạng xã hội của bạn để chỉ chấp nhận yêu cầu kết bạn từ bạn của bạn bè.
- Tắt cài đặt định vị địa lý. Có lẽ bạn cũng muốn tắt GPS trên điện thoại của mình.
Nếu dữ liệu cá nhân khác xuất hiện trên web bên ngoài tài khoản mạng xã hội của bạn, hãy tiến hành xóa những dữ liệu đó. Trong trường hợp mã số an sinh xã hội của bạn bị hiển thị, Google sẽ giúp bạn xóa thông tin đó. Bạn có thể cần liên hệ với các trang web của bên thứ ba để gỡ bỏ một số dữ liệu. Nếu bạn cần một địa chỉ bưu chính cho mục đích công việc hoặc để đăng ký tên miền web, hãy sử dụng địa chỉ hộp thư hoặc địa chỉ văn phòng (như địa chỉ của kế toán của bạn), chứ không phải địa chỉ nhà riêng của bạn.
Nếu bạn đang sử dụng dịch vụ hẹn hò trực tuyến, đừng cung cấp thông tin căn cước đầy đủ của bạn trên trang web hoặc qua email. Chỉ chia sẻ số điện thoại của bạn với người bạn đã thực sự gặp và không ngại gặp lại. Lời khuyên bảo mật tốt nhất là không cung cấp họ tên đầy đủ của bạn trực tuyến, chỉ cung cấp tên của bạn mà thôi.
Thận trọng với mọi cuộc gọi điện hoặc email đến yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân, cho dù yêu cầu đó có mục đích hợp lý đến đâu. Nếu ngân hàng hoặc công ty phát hành thẻ tín dụng gọi điện, hãy tắt máy và sử dụng điện thoại khác (ví dụ: nếu họ gọi đến điện thoại cố định của bạn, hãy sử dụng điện thoại di động của bạn) gọi lại để xác minh bằng cách gọi vào số của hội sở chính hoặc của chi nhánh có trên giấy tờ của bạn - không gọi lại vào số được cho. Và tuyệt đối không bao giờ tiết lộ mã số an sinh xã hội của bạn.
Bảo mật cho máy PC và điện thoại của bạn
Bảo mật cho dữ liệu của bạn sẽ không giúp ích gì nếu điện thoại thông minh hoặc PC của bạn bị hack. Để tránh bị rình rập trực tuyến, bạn nên xây dựng biện pháp bảo mật cơ bản cho đời số của mình.
- Cảnh giác với mạng Wi-Fi công cộng, chúng có thể bị hack dễ dàng. Nếu bạn cần đăng nhập vào Starbucks hoặc khách sạn, tốt nhất là bạn nên sử dụng Mạng riêng ảo (VPN) để ngăn mọi kẻ ai nghe thông tin liên lạc của bạn. VPN của Kaspersky có thể cung cấp cho bạn kết nối bảo mật mọi lúc, mọi nơi.
- VPN cũng sẽ ẩn địa chỉ IP của bạn - đây là địa chỉ có thể được sử dụng để theo dõi tài khoản nhà cung cấp dịch vụ Internet của bạn và thông qua đó là địa chỉ, số thẻ tín dụng của bạn, v.v.
- Cẩn trọng về nơi bạn để điện thoại thông minh của mình. Không khó để cài đặt phần mềm gián điệp mà không để lại dấu vết - chỉ cần để điện thoại trên bàn lâu vài phút là đủ.
- Đảm bảo điện thoại và máy tính của bạn được bảo vệ bằng mật khẩu. Sử dụng mật khẩu mạnh, khó đoán và đặt lại mật khẩu thường xuyên.
- Sử dụng phần mềm chống phần mềm gián điệp để phát hiện mọi phần mềm độc hại được cài đặt. Xóa phần mềm độc hại hoặc tốt hơn là sao lưu dữ liệu của bạn, sau đó khôi phục cài đặt gốc để đảm bảo phần mềm gián điệp bị xóa hoàn toàn. Phần mềm chống virus của Kaspersky có trên cả PC và Android để giữ an toàn cho mọi thiết bị của bạn.
- Luôn nhớ đăng xuất khỏi tài khoản của bạn khi bạn khi không sử dụng nữa - đừng để tài khoản mạng xã hội tự hoạt động.
- Cẩn thận khi cài đặt các ứng dụng muốn truy cập Facebook của bạn hoặc các danh sách liên hệ khác. Bạn có biết chúng định làm gì với nó không?
- Nhờ chuyên gia kiểm tra thiết bị của bạn để xem liệu chúng có chứa phần mềm độc hại hoặc thiết bị theo dõi ẩn nào cho phép kẻ quấy rối trên mạng theo dõi hoạt động của bạn hay không.
Lập một kế hoạch an toàn
Tất cả các biện pháp trực tuyến được liệt kê ở trên có thể là một phần của kế hoạch an toàn lớn hơn có thể giúp bạn được bảo vệ tốt nhất có thể, cả trên mạng và ngoài đời thực. Bạn có thể thêm vào các biện pháp này như:
- Đánh giá tình trạng bảo mật của ngôi nhà của bạn và các tình huống tiềm ẩn mà bạn có thể dễ bị sơ hở.
- Đề nghị gia đình và bạn bè không chia sẻ thông tin hoặc nội dung về bạn trực tuyến mà bạn muốn chia sẻ - và đề nghị họ không tương tác với bất kỳ người nào mà bạn nghi ngờ họ đang theo dõi bạn.
- Biết đúng nơi để liên hệ khi bạn cần hỗ trợ có chuyên nghiệp hơn như đường dây nóng quốc gia và các nguồn lực chuyên môn.
- Báo cáo mọi ví dụ về hành vi quấy rối trên mạng cho nền tảng hoặc nhà cung cấp mạng xã hội liên quan cũng như cho cảnh sát.
- Giữ bằng chứng về hoạt động rình rập hoặc quấy rối, tạo bản sao cho chính bạn và gửi cho cảnh sát để điều tra thêm.
Lừa đảo catfishing là gì?
Catfishing là một hình thức lừa đảo hoặc lạm dụng, trong đó một người tạo danh tính giả trực tuyến để nhắm vào một nạn nhân cụ thể. Những kẻ lừa đảo catfishing có thể dụ nạn nhân cung cấp ảnh hoặc video thân mật, sau đó tống tiền họ hoặc có thể phát triển mối quan hệ rồi xin kiếm tiền với lý do gặp trường hợp khẩn cấp đột ngột.
Những kẻ lừa đảo catfishing có thể ăn nói rất thuyết phục, nhưng bạn có thể phát hiện ra trò lừa đảo của chúng theo nhiều cách.
- Nếu tất cả ảnh trực tuyến của chúng là ảnh tự chụp hoặc ảnh chụp trong studio, không có bạn bè, không có gia đình và không có cảnh nền thì đó là một manh mối lớn.
- Tìm kiếm hình ảnh ngược trên Google dựa trên ảnh trực tuyến trên trang web hẹn hò. Bạn có thể thấy một người có nhiều hồ sơ trực tuyến có cùng ảnh nhưng dưới những cái tên khác nhau.
- Hỏi xem bạn có thể thực hiện cuộc gọi video trên Skype hay không. Bạn thử đoán xem? Những kẻ lừa đảo catfishing thường đưa ra lời biện minh và bạn bọn chúng sẽ lặn mất tăm.
Cần phải làm gì nếu bạn bị quấy rối trên mạng
Nếu bạn đang bị quấy rối trên mạng, đừng chờ đợi và hy vọng vấn đề sẽ biến mất — hãy hành động ngay.
- Nói rõ với kẻ quấy rối trên mạng rằng bạn không muốn chúng liên lạc. Viết thông điệp ra và cảnh báo chúng rằng nếu chúng tiếp tục, bạn sẽ đến cảnh sát. Không tương tác với chúng một khi bạn đã đưa ra cảnh báo này.
- Và hãy báo cảnh sát nếu chúng tiếp tục hành vi. Nhiều sở cảnh sát có một đội đặc biệt xử lý hành vi quấy rối trên mạng, nhưng họ sẽ không phân minh về định nghĩa quấy rối trên mạng. Nếu bạn đã bị đe dọa hoặc bạn đang bị quấy rối và bị dọa dẫm thì họ sẽ giải quyết vấn đề đó - cho dù đó là trên Facebook, qua email hay qua phần mềm gián điệp trên điện thoại của bạn.
- Nếu bạn cho rằng có người đang theo dõi bạn thông qua phần mềm gián điệp thì đừng sử dụng máy tính hoặc điện thoại của riêng bạn để nhận trợ giúp mà hãy mượn điện thoại của gia đình hoặc bạn bè.
- Nhờ chuyên gia kiểm tra máy tính và điện thoại của bạn để phát hiện phần mềm gián điệp hoặc các dấu hiệu khác của tài khoản bị xâm nhập.
- Thay đổi tất cả mật khẩu của bạn.
- Trong trường hợp bị quấy rối trên mạng xã hội, hãy sử dụng cài đặt quyền riêng tư của bạn để chặn người đó, sau đó báo cáo hành vi lạm dụng này với mạng đó. Bạn có thể dễ dàng tìm hiểu cách báo cáo hành vi quấy rối trên mạng trong các trang trợ giúp và hỗ trợ của hầu hết các mạng xã hội.
- Nếu bạn đã nhận được email lăng mạ hoặc đe dọa, bạn có thể biết ISP của kẻ rình rập - chính là phần sau dấu @ trong địa chỉ email của họ. Liên hệ abuse@domainname hoặc postmaster@domainname. Hầu hết các ISP đều rất nghiêm khắc với hành vi quấy rối trên mạng. Nếu họ đang sử dụng Gmail thì bạn có thể sử dụng cơ chế báo cáo tại https://support.google.com/mail/contact/abuse.
- Bạn có thể lọc các email lạm dụng vào một thư mục riêng để không phải đọc chúng.
- Nếu bạn cho rằng kẻ quấy rối trên mạng có thể quấy rối bạn tại nơi làm việc, hãy nói với chủ lao động của bạn.
Lưu bản sao của mọi thông tin liên lạc liên quan, bao gồm cả báo cáo của cảnh sát, báo cáo của chính bạn và email từ mạng. Sao lưu bằng chứng vào thẻ nhớ USB hoặc ổ đĩa ngoài.
Luật chống quấy rối trên mạng
Quấy rối trên mạng chịu sự quy định theo các luật chung về quấy rối, chẳng hạn như Luật Chống bạo lực đối với phụ nữ 1994 ở Hoa Kỳ và Luật Bảo vệ khỏi sự quấy rầy năm 1997 ở Vương quốc Anh. California là tiểu bang đầu tiên ban hành luật cấp tiểu bang quy định cụ thể việc quấy rối trên mạng là một hành vi phạm tội vào năm 1999 và các tiểu bang khác đã thực hiện theo.
Thật may khi hành vi quấy rối trên mạng hiện đã được công nhận là một tội ác nghiêm trọng: quấy rối trên mạng có thể hủy hoại cuộc sống của mọi người, nhưng nó không nhất thiết phải hủy hoại cuộc sống của bạn.
Các đường liên kết liên quan
- Tìm hiểu về các mánh lừa đảo hẹn hò trực tuyến - Cách để không trở thành nạn nhân của mối tình lãng mạn trên mạng
- Cần phải làm gì nếu email của bạn bị hack?
- Phần mềm gián điệp là gì? - Định nghĩa
Sản phẩm được khuyến cáo:
Câu hỏi thường gặp về Quấy rối trên mạng
Điều gì được coi là quấy rối trên mạng?
Quấy rối trên mạng là hành vi sử dụng các phương thức điện tử hoặc kỹ thuật số để quấy rối hoặc theo dõi một người. Điều này có thể bao gồm giám sát hành vi của họ, theo dõi nơi ở trực tuyến hoặc ngoại tuyến của họ, làm phiền hoặc đe dọa một người, tiết lộ thông tin cá nhân và riêng tư về họ hoặc sử dụng thông tin của họ để vi phạm pháp luật hoặc đánh cắp danh tính của họ. Có thể đạt được điều thông qua hầu hết mọi phương thức liên lạc số như qua email, mạng xã hội, diễn đàn internet, công cụ nhắn tin nhanh, v.v.
Làm cách nào tôi có thể tự bảo vệ mình trước hành vi quấy rối trên mạng?
Có một số điều khác nhau bạn có thể làm để giảm thiểu nguy cơ bị quấy rối trên mạng. Đầu tiên là giảm tối thiểu lượng thông tin cá nhân về bạn trên Internet. Cài đặt phần mềm chống phần mềm gián điệp và các giải pháp bảo mật khác có thể ngăn tác nhân độc hại truy cập hoạt động của bạn từ quan điểm kỹ thuật, đồng thời lập sẵn kế hoạch an toàn có thể giúp bạn an toàn cả trực tuyến và ngoại tuyến.
Cần phải làm gì nếu người đang rình rập bạn trên mạng?
Điều quan trọng nhất là không tự mình cố gắng xử lý tình huống. Càng nhiều người biết về tình huống này và càng biết nhiều thông tin thì họ càng sẵn lòng giúp đỡ bạn. Điều này có nghĩa là thông báo cho chủ sở hữu của các nền tảng trực tuyến liên quan và cảnh sát, đồng thời đảm bảo bạn bè và gia đình tin cậy của bạn biết được tình hình để kẻ quấy rối trên mạng không khai thác thêm thông tin về bạn thông qua họ và hoạt động trực tuyến của họ.
Hình phạt cho hành vi quấy rối trên mạng là gì?
Mức độ hình phạt sẽ khác nhau, tùy vào quốc gia liên quan cũng như tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội. Nhiều quốc gia áp dụng các hình phạt pháp lý như phạt tiền, lệnh cấm và phạt tù, tùy vào mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội và luật pháp sở tại.
Ngoài các bản án hình sự, chính quyền có thể ban bố các lệnh cấm và Lệnh bảo vệ chống rình rập để cấm kẻ phạm tội liên lạc với bạn. Hình phạt áp dụng nếu vi phạm các lệnh này rất nghiêm khắc.
